ام.اس یک بیماری اتوایمیون است بدین معنا که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خودش حمله می‌کند. چنین فرایندی میلین را از بین می‌برد، غشاء چربی که فیبرهای عصبی مغز و نخاع را پوشانده و از آنها محافظت می‌کند.
میلین را می‌توان به عایق روی سیم‌های الکتریکی تشبیه کرد. زمانیکه میلین آسیب می‌بیند، پیغام صادره در طول آن عصب متوقف شده و یا به کندی منتقل می‌شود.
پزشکان و محققین نمی‌دانند که چرا ام.اس برخی افراد را مبتلا می‌سازد و در بقیه افراد ایجاد نمی‌گردد. ترکیبی از عوامل از ژنتیک گرفته تا عفونت‌های دوران کودکی در این امر نقش دارند.
عوامل خطر
فاکتورهای زیر ریسک ابتلا به ام.اس را افزایش می‌دهند:
سن – اگرچه ام.اس در هر سنی اتفاق می‌افتد ولیکن به طور معمول در افراد سنین 20تا40 سال شایع می‌باشد.
جنسیت- احتمال ابتلا به ام.اس در زنان دوبرابر مردان است.
وراثت- ریسک ام.اس در افراد دارای سابقه خانوداگی این بیماری بیشتر است. به عنوان مثال چنانچه یکی از والدین یا خواهر و برادرهای شما مبتلا به ام.اس باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در شما 1تا 3 درصد است در حایلکه در جمعیت کلی این میزان 0/1 درصد است. تجربه در دوقلوهای همسان نشان داده است که توارث تنها فاکتور دخیل در ابتلا به ام.اس نمی‌باشد. چنانچه ابتلا به ام.اس به تنهایی توسط ژنتیک تعیین می‌شد دوقلوهای همسان ریسک مشابهی داشتند ولیکن این چیزی نیست که در عمل اتفاق می‌افتد. در حقیقت چنانچه یکی از دوقلوها مبتلا به این بیماری باشد، احتمال ابتلا در قل دیگر تنها 30 % می‌باشد.
عفونت- گونه‌هایی از ویروس‌ها با ام.اس در ارتباط هستند. درحال حاضر بیشترین تمرکز بر ارتباط بین ام.اس با ویروس Epstein-Barrمی‌باشد، ویروسی که باعث منونوکلئوز(افزایش منوسیت‌ها در خون) عفونی می‌شود. اینکه چگونه ویروس Epstein-Barrباعث افزایش احتمال ابتلا به ام.اس می‌شود، تحت بررسی است .
نژاد- سفیدپوستان به ویژه خانواده‌هایی با نژاد اروپای شمالی، در بیشترین ریسک ابتلا به ام.اس قرار دارند. آسیایی‌ها ، آفریقایی‌ها و آمریکایی‌های بومی‌کمترین ریسک را دارا هستند .
عوامل جغرافیایی- ام.اس در کشورهایی با آب و هوای معتدل معمول تر است که شامل اروپا ، جنوب کانادا ،شمال ایالات متحده ، نیوزیلند و جنوب استرالیا می‌شود. به نظر می‌رسد که ریسک این بیماری با عرض جغرافیایی افزایش می‌یابد . کودکی که از یک منطقه پرخطر به یک منطقه کم خطر نقل مکان کرده است، ویا برعکس ، میزان ریسک ابتلا به بیماری متناسب با منطقه جدید سکونت وی خواهد بود. ولیکن چنانچه این انتقال بعد از سن بلوغ باشد، میزان ریسک ابتلا مشابه با محل سکونت اول او خواهد بود.
سایر بیماریها- افراد در صورت ابتلا به یکی از بیماریهای اتوایمیون زیر ، ریسک افزایش یافته برای ابتلا به ام.اس خواهند داشت:
- بیماری تیروئید
- دیابت نوع 1
- بیماری روده تحریک پذیر
عوارض
در برخی موارد بیماران مبتلا به ام.اس به عوارض زیر مبتلا می‌شوند :
- اسپاسم و سفتی عضلات
- بی حسی و فلج ، به طور معمول در پاها
- اختلال در دفع مدفوع یا ادرار و نیز اختلال در عملکرد جنسی
- تغییرات ذهنی همچون فراموشی و یا عدم تمرکز
- افسردگی
- تشنج
آمادگی برای ویزیت پزشک
زمانیکه ابتدا به پزشک خانوادگی خود مراجعه می‌کنید و علائم خود را برای وی شرح می‌دهید ، او شما را برای ارزیابی‌های بیشتر به یک متخصص اعصاب ارجاع خواهد داد
اقداماتی که شما می‌توانید انجام دهید
از آنجائی که جلسه ویزیت جلسه کوتاهی است، برای آن برنامه ریزی کرده و لیستی شامل موارد زیر تهیه کنید:
- توصیف کامل و با جزئیات از علائم تان
- اطلاعاتی از مشکلات پزشکی و بیماری‌هایی که در گذشته داشته اید
- اطلاعاتی از مشکلات پزشکی و بیماریهای والدین و خواهر و بردارتان
- تمام داروها و یا مکمل‌هایی که دریافت می‌کنید
- سوال‌هایی که می‌خواهید از پزشک بپرسید
آنچه از پزشک باید انتظار داشت
پزشک در کنار یک معاینه جسمانی، با آزمودن عوامل زیر به بررسی سلامت عصبی شما می‌پردازد:
- واکنش‌ها
- قدرت عضلانی
- تونوس و کشیدگی عضلانی
- تطبیق و هماهنگی
- تعادل
آزمایش‌های تشخیصی
تست و آزمایش مخصوصی برای تشخیص ام.اس وجود ندارد. نهایتاً تشخیص بر اساس حذف و رد دیگر بیماریها و شرایط ایجاد کننده علائم مشابه صورت می‌گیرد. غالباً پزشک به دنبال آزمایشات زیر، ام.اس را تشخیص می‌دهد:
آزمایش خون: آنالیز خون کمک به حذف و رد برخی عفونت‌ها و بیماریهای التهابی با علائم مشابه ام.اس می‌کند.
بیرون کشیدن مایع نخاعی (پونکسیون کمر): در این فرایند، پزشک یا پرستار جهت آنالیزهای آزمایشگاهی، نمونه کوچکی مایع مغزی نخاعی را بوسیله‌ی پاراسنتز از کانال نخاعی فرد بیرون می‌کشد. این نمونه می‌تواند نمایانگر شرایط غیرنرمال مرتبط با ام.اس همچون سطوح غیرنرمال سلول‌های سفید خون و یا پروتئین‌ها باشد . همچنین این فرایند در رد عفونت‌های ویروسی و بیماریهای دیگر با علائم عصبی مشابه ام.اس، کمک کننده خواهد بود .
MRI: در این تست از جریان‌های قوی مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از ارگان‌های بدن استفاده می‌کنند. MRIآشکارکننده جراحات و آسیب‌های عصبی است، جراحاتی که نشانگر از دست دهی میلین ناشی از بیماری ام.اس در مغز و طناب نخاعی هستند . به هرحال این نوع جراحات تحت شرایط دیگری همچون لوپوس یا بیماری التهابی لایم (Lyme disease) نیز دیده می‌شوند بنابراین وجود چنین آسیب‌ها و ضایعاتی دال بر ابتلای قطعی به بیماری ام.اس نمی‌باشد . درطول MRI، فرد بر روی میز محرکی خوابیده و این میز وارد دستگاه بزرگ لوله‌‌‌ای شکلی می‌شود که در حین انجام اسکن، صدای بلندی شبیه به صدای ضربه از خود تولید می‌کند. اغلب موارد انجام این تست، حداقل 1 ساعت طول می‌کشد. باوجودیکه این تست کاملاً بدون درد است ولیکن به برخی افراد احساسِ «ترس از درون محفظه بسته قرار گرفتن» دست می‌دهد و در صورت لزوم پزشک مسکن یا آرام بخش تجویز می‌کند . همچنین به منظور مشخص شدن ضایعات فعال از تزریق مادۀ رنگی درون ورید استفاده می‌شود. در این صورت پزشک قادر به تشخیص قرار گیری بیماری در فاز فعال خواهد بود حتی اگر علائمی‌از بیماری ظاهر نشده باشد. تکنیک‌های جدید MRI،جزئیات بیشتری را در مورد آسیب فیبرهای عصبی، از بین رفتن دائمی‌میلین و یا ترمیم آن فراهم می‌سازند .
تست‌های تحریکی: این نوع تست سیگنال‌های الکتریکی ارسال شده از سوی مغز در پاسخ به تحریک را اندازه گیری می‌کند. در این تست از تحریک دیداری و یا تحریک الکتریکی استفاده می‌شود بدین شکل که جریان‌های الکتریکی کوتاهی به بازو یا پاهای فرد داده می‌شود .
درمان دارویی
یک کاردرمان یا فیزوتراپ می‌تواند حرکات کششی و استقامتی را به شما آموزش دهد همچنین نحوه‌ی استفاده از وسایل و امکانات تسهیل کننده کارهای روزمره را به شما نشان خواهد داد .
پلاسمافرز: این فرایند که شبیه به دیالیز است، و به گرفتن خون و جداکردن پلاسمای آن و تزریق مجدد عناصر شکل دار خون به خود اهداء کننده خون گفته می‌شود. در این روش معمولاً به جای پلاسمای برداشته شده ، پلاسمای منجمد تازه یا آلبومین جایگزین می‌کنند. این روش درمانی به منظور مقابله با علائم شدید بیماری ام.اس و عود آن صورت می‌گیرد. به ویژه در آن دسته از بیمارانی که به استروئید تزریقی پاسخ نداده اند .
تعهد و پشتیبانی
همان طور که در دیگر بیماریهای مزمن هم دیده می‌شود، زندگی با ام.اس می‌تواند فرد را در یک فراز و نشیب احساسی قرار دهد. پیشنهادات زیر میتوانند به شما کمک کند که از چنین مسیر پر پیچ و خمی‌خارج شوید:
- به انجام فعالیت‌های روزمره زندگی، آن هم به بهترین نحو ادامه دهید.
- ارتباط خود را با دوستان و خانواده حفظ کنید.
- سرگرمی‌های و علایق خود را که از عهده انجام شان برمی‌آیید، دنبال کنید.
چنانچه ام .اس توانایی لازم برای انجام کارهای لذت بخش را از شما سلب کرده است، از پزشک خود در رابطه با ارائه‌ی راههایی برای غلبه بر موانع کمک بخواهید.
به یاد داشته باشید که سلامت جسمانی شما مستقیماً بر سلامت روحی تان تاثیر می‌گذارد. مشاورها و درمانگرها میتوانند به شما کمک کننده تا اوضاع را تحت کنترل در آورید؛ همچنین مهارتهای لازم برای حریف شدن با این بیماری و یا تکنیک‌های آرامش بخش را به شما آموزش می‌دهند( آموزش‌هایی که کمک کننده خواهند بود) .
گاهی اوقات پیوستن به یک گروه حمایت کننده، جاییکه بتوانید تجربه‌ها و احساسات خود را با دیگر افراد سهیم شوید، رویکردی خوبی به شمار می‌رود. از پزشک خود بخواهید که در صورت امکان ،چنین انجمن یا گروه حمایت کننده‌‌‌ای موجود در شهرتان را معرفی کند .
همچنین بخوانید:
مهم ترین خواص عنبر نسارا در طب سنتی
مشاوره و معاینه قبل از بارداری را جدی بگیرید
دلایل ابتلا و درمان‌های سنگ کلیه چیست؟
قدم‌های زیر در تخفیف برخی علائم ام .اس موثر واقع می‌شوند :
- به میزان کافی استراحت کنید. خستگی از علائم معمول ام.اس است و استراحت منجر به کاهش خستگی خواهد شد .
- ورزش کنید. ورزش هوازی منظم در موارد خفیف تا متوسط ام.اس مزایای بسیار مفیدی به همراه دارد . این مزایا عبارتند از بهبود قدرت و تونوس عضلانی، ایجاد تعادل و هماهنگی و کمک به کاهش افسردگی . شنا نمونه‌ی بسیاری خوبی از ورزش هوازی مناسب برای بیماران ام.اسی حساس به گرما می‌باشد .
- مراقب گرما باشید. گرمای شدید می‌تواند منجر به ضعف شدید عضلانی شود. اگرچه برخی افراد مبتلا به ام.اس با گرما اذیت نمی‌شوند و حتی از حمام و دوش آب گرم لذت می‌برند، ولیکن پیش از در معرض قرار گیری با حرارت بیش از حد، جوانب احتیاط را به جا آورید تا وقتیکه از چگونگی واکنش خود مطلع شوید. هیچگاه در سونا یا جکوزی حاضر نشوید مگر اینکه فردی را به عنوان همراه در کنار خود داشته باشید تا در صورت لزوم به خروج شما از محل کمک کند. چنانچه دچار تشدید علائم توسط گرما شدید ، سرد کردن بدن برای مدت چند ساعت منجر به بازگشت شما به حالت نرمال خواهد شد .
- دمای خود را پایین بیاورید. بسیاری از بیماران مبتلا به ام.اس با گرما، علائم بیماری شان تشدید می‌شود . چنانچه در منطقه گرم و مرطوبی زندگی می‌کنید، درخانه تهویه مطبوع داشته باشید. همچنین حمام ولرم یا سرد نیز می‌تواند تسکین دهنده و آرام بخش با شد .
- یک رژیم غذایی متعادل و کامل داشته باشید. یک رژیم غذایی سالم و متعادل منجر به حفظ قدرت سیستم ایمنی بدن شما خواهد شد.
منبع: hospitalone.wordpress